Pauza – jest to znak muzyczny, który wskazuje w którym momencie powinna być cisza, czyli, w którym momencie przestajemy grać. Pauzy podobnie jak nuty posiadają wartości rytmiczne, jednak nie posiadają „wysokości”. Można powiedzieć, że każda nuta posiada swój odpowiednik w postaci pauzy. Idąc od najdłużej trwających pauz wyróżniamy pauzę całonutową, półnutową, ćwierćnutową, ósemkową itd.

Pauza całonutowa

Odpowiednik całej nuty, trwa tak długo jak długo liczymy całą nutę. Liczymy ją do 4i (4 pełne uderzenia). Poniżej symbol:

Pauza półnutowa

Odpowiednik półnuty, trwa tak długo jak długo liczmy półnutę. Liczymy ją do 2i (2 pełne uderzenia). Poniżej symbol:

Pauza ćwierćnutowa

Odpowiednik ćwierćnuty, trwa tak długo jak długo liczymy ćwierćnutę. Liczymy ją do 1i (1 pełne uderzenie). Poniżej symbol:

Pauza ósemkowa

Odpowiednik ósemki, trwa tak długo jak długo liczymy ósemkę. Liczymy ją do 1 (czas trwania połowy uderzenia). Poniżej symbol:

Symbole pauz moją oczywiście swoje ściśle określone położenie na pięciolinii. Prezentuje to poniższy rysunek:

Pauza całonutowa oraz pauza półnutowa graficznie różnią się tylko tym do której linii pięciolinii przylegają.

Dzisiaj pokażę Wam w jaki sposób czyta się nuty umieszczone na pięciolinii. Zanim jednak zaczniemy warto zapoznać się z pojęciem oktawy oraz gamy.

Oktawa – jest to zbiór następujących po sobie 8 całych tonów lub 12 półtonów. Obojętnie od jakiego dźwięku zaczniemy liczyć (np. C, D, G) i „pojedziemy” w górę lub w dół o 8 tonów (np. 8 białych klawiszy na fortepianie) uzyskamy ten sam dźwięk, odpowiednio oktawę wyżej lub niżej.

Gama – jest po pojęcie zbliżone do oktawy, bo to również jest zbiór dźwięków, ale liczony od konkretnego dźwięku. Np. gama C składa się z dźwięków: C, D, E, F, G, A, H (jak na rysunku poniżej). Gama G składa się z dźwięków: G, A, H, C, D, E, Fis. Dźwięk „Fis” jest to dźwięk F podniesiony w górę o pół tonu (będzie osobna lekcja na ten temat). Spójrzcie na poniższy rysunek:

Naukę czytania nut warto rozpocząć od najprostszej gamy jaką jest gama C-dur. Powyższy rysunek prezentuje gamę C-dur w dwóch oktawach. Możemy zaobserwować jak nazywa się każdy dźwięk umieszczony na danej linii pięciolinii, na liniach dodanych (dolnych, górnych) oraz pomiędzy nimi. Jest to wiedza bardzo elementarna i należy wiedzieć na wyrywki gdzie dana nuta leży. Znając położenie i nazwę dźwięku na pięciolinii możemy ten sam dźwięk odnaleźć na instrumencie np. na fortepianie. Spójrzmy na poniższy rysunek:

Prezentuje on odwzorowanie nut z pięciolinii na klawiszach fortepianu. Akurat tutaj mamy zaprezentowaną gamę C dur (jedną oktawę).

Wlazł kotek na płotek 

Mając tak elementarną wiedzę już teraz jesteśmy w stanie zagrać piosenkę „Wlazł kotek na płotek”:

Pamiętajmy o długości trwania dźwięków (wartości rytmiczne) z poprzedniej lekcji. W utworze „Wlazł kotek na płotek” występują ćwierćnuty, ósemki oraz półnuty. Ćwierćnutę gramy połowę krócej niż półnutę, a ósemkę gramy o połowę krócej niż ćwierćnutę. Poniżej prezentuję jeszcze jeden rysunek pomocniczy abyśmy wiedzieli, którymi palcami należy grać poszczególne dźwięki. Nie zwracajcie na razie uwagi na jedynki obok dźwięków, nie jest to dla nas teraz istotne.

Nauka czytania nut może „chwilę” potrwać.

Zdaję sobie sprawę, że na początku nauka położenia poszczególnych dźwięków na pięciolinii może być trochę trudna i męcząca. Nie poddawajcie się, po jakimś czasie będzie to dla was jak mrugnięcie okiem. Nauczcie się najpierw na pamięć dźwięków jakie występują w gamie C (C, D, E, F, G, A, H). Potem nauczcie się w których miejscach te dźwięki leżą na pięciolinii, najpierw pierwsza oktawa a potem druga.

Na dziś to już wszystko, mam nadzieje, że znaleźliście w tym wpisie to czego szukaliście. Kolejny wpis będzie dotyczył pauz.

Ostatnio zapoznaliśmy się z nutami, z ich wartościami rytmicznymi, teraz musimy dowiedzieć się gdzie te nuty oraz w jaki sposób się umieszcza. Przedstawię kilka informacji na temat pięciolinii oraz co oznacza umieszczenie nuty na danej linii lub pomiędzy nimi.

Pięciolinia – jak sama nazwa wskazuje pięciolinia składa się z pięciu linii głównych, które liczymy od dołu do góry. Na tych liniach lub w polach pomiędzy nimi wpisujemy nuty. Wpisujemy całe nuty, półnuty, ćwierćnuty, ósemki, szesnastki, w zależności od tego jaką długość dźwięku chcemy uzyskać. Dokładniej będzie to przedstawione w kolejnych lekcjach.

5 linii to trochę za mała przestrzeń aby umożliwić nam zapisanie wszystkich dźwięków. Dlatego też, aby rozwiązać problem przy utworach bardziej rozbudowanych zastosowano linie dodane górne oraz linie dodane dolne. Dodatkowe linie prezentuje rysunek poniżej.

Na początku pięciolinii zawsze powinien być umieszczony klucz, który pośrednio wyznacza wysokość brzmienia dźwięku. Najczęściej stosuje się klucz wiolinowy oraz klucz basowy. Klucz wiolinowy notuje dźwięki wysokie natomiast klucz basowy dźwięki niskie. Poniżej prezentuję jak te klucze wyglądają:

Klucz wiolinowy (klucz G):

Klucz basowy (klucz F):

Klucz wiolinowy zwany jest również kluczem G ponieważ jego początek leży na dźwięku G (może nie widać tego dokładnie na rysunku, ale jak rysujemy ręcznie zaczynamy od G – druga linia). Natomiast klucz basowy nazywany jest też kluczem F ponieważ jego początek leży na dźwięku F (czwarta linia).
Podczas gry na fortepianie w kluczu wiolinowym zapisujemy dźwięki, które ma grać prawa ręka, natomiast w kluczu basowym zapisujemy dźwięki, które ma grać lewa ręka. Zazwyczaj jest tak, że nuty dla instrumentów „niskich” zapisywane są w kluczu basowym (np. gitara basowa), a dla instrumentów „wysokich” dźwięki zapisywane są w kluczu wiolinowym (np. gitara klasyczna).
W następnej lekcji nauczymy się położenia poszczególnych nut, dźwięków na pięciolinii w kluczu wiolinowym.

Pierwsza lekcja dotyczy wartości rytmicznych nut, czyli długości trwania danej nuty w czasie. Jest to wiedza bardzo elementarna, uważam, że od tego należy zacząć naukę teorii muzyki. Zapoznamy się również z symbolami graficznymi poszczególnych nutek. Pod symbolem każdej nuty jest podzielony (jeśli konieczne) prostokąt, który symbolizuje długość trwania danej nuty. Zaczynamy od definicji nuty.

Nuta – jest to symbol graficzny dźwięku muzycznego. Nuta określa długość trwania dźwięku (długości to wartości rytmiczne) oraz jego wysokość. Pierwsza lekcja dotyczy długości trwania dźwięku czyli wartości rytmicznej. Najbardziej podstawowe nuty to: cała nuta, półnuta, ćwierćnuta, ósemka, oraz szesnastka.

Cała nuta

Cała nuta jest najdłuższą wartością rytmiczną, liczy się ją do 4i i określa poniższym symbolem:

Półnuta

Półnuta jak sama nazwa wskazuje jest to połowa całej nuty czyli liczymy ją do 2i. Półnutę określa poniższy symbol graficzny:

Ćwierćnuta

Ćwierćnuta jest to połowa półnuty lub jak ktoś woli ćwiartka całej nuty. Ćwierćnutę liczymy do 1i, reprezentuje ją poniższy znak graficzny:

Ósemka

Ósemka najprościej powiedziawszy jest to połowa długości trwania ćwierćnuty, liczymy ją do 1 (teraz bez i, 1i byłaby to długości trwania ćwierćnuty). Ósemkę reprezentuje poniższy symbol graficzny:

Kilka ósemek występujących po sobie możemy zapisać w uproszczonej postaci:

Powyższy rysunek prezentuje 4 ósemki następujące po sobie, liczymy je jako raz i, dwa i. Czyli w sumie te 4 ósemki trwają tyle co półnuta.

Szesnastka

Szesnastka jest jedną z najkrótszych wartości rytmicznych, trwa tyle co połowa ósemki. Trudno jest powiedzieć jak ją policzyć, musimy to po prostu wyczuć w muzyce. Z czasem grając inne wartości rytmiczne nauczymy się wyczuwać długość szesnastki. Szesnastka ma następujący symbol graficzny:

Kilka szesnastek występujących jedna za drugą również możemy zaprezentować w uproszczonej postaci:

Pamiętając o tym, że jedna szesnastka trwa tyle co połowa ósemki, możemy łatwo policzyć, że 4 szesnastki trwają tyle co jedna ćwierćnuta. Czyli 4 szesnastki liczymy jako raz i.

Mam nadzieję, że zaprezentowany powyżej materiał jest zrozumiały dla każdego. Oczywiście to nie są jeszcze wszystkie wartości rytmiczne nut jakie istnieją, jest jeszcze wiele innych. Jednak te zaprezentowane powyżej dla początkującego muzyka w zupełności wystarczą. W następnej lekcji zajmiemy się pięciolinią. Dźwięki nie wiszą w powietrzu, umieszcza się je na pięciolinii dzięki czemu możemy określić wysokość każdego z nich. Zapraszam do komentowania powyższego materiału i zadawania pytań jeśli coś nie jest do końca jasne.